Ανεμοφράχτες και οικολογική γεωργία

Τα ξυλώδη φυτά, γνωστά σ* όλους μας σαν αγριόδενδρα, σαν θάμνοι ή σαν βάτα, συμβάλλουν όχι μόνο στη διάρθρωση και τη ζωοποίηση του τοπίου, και την ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος με αισθητική και ηθική επίδραση επί του ανθρώπου, αλλά οφελούν και τη γεωργία, κατά πολλούς τρόπους.

Επειδή κι εδώ οι γνώμες για την οφελεια των θάμνων και θαμνοστοιχιών για τη γεωργική παραγωγή είναι διχασμένες, θ' αναφέρω σε συντομία τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά του τρόπου αυτού της προστασίας των καλλιεργειών και τη σημασία του για την βιολογική καλλιέργεια.

Η ιδέα να προστατεύουμε τις καλλιέργειες μας από οτιδήποτε με μια μεθοριακή γραμμή από θάμνους ή δενδρύλια δεν είναι καινούρια στη γεωργία.

Απλά και μόνο, τέτοιοι φυσικοί θαμνοφράχτες παραμελήθηκαν ή εκχερσώθηκαν από τους ίδιους τους γεωργούς.

Και αυτό, είτε γιατί θέλησαν να μεγαλώσουν κατά μερικούς πόντους τα χωράφια τους, ή γιατί θεώρησαν περιττό το όφελος μπροστά στα λιπάσματα, ραντίσματα και άλλα μέσα που διαθέτει η τεχνολογία, είτε, τελικά, γιατί νομίζουν πως εκεί, μέσα στους θάμνους, φωλιάζουν και κρύβονται άγρια ζώα, πουλιά και έντομα οπωσδήποτε βλαβερά και επικίνδυνα για την καλλιέργεια.

Για οποιοδήποτε όμως λόγο και αν κατάστρεψαν, ελάττωσαν ή αδιαφόρησαν για τα θαμνοειδή, είναι σίγουρο ότι παραμέλησαν ένα παράγοντα πολύ σπουδαίο για τις καλλιέργειες.

Οι θαμνοστοιχίες προφυλάσσουν από τον δυνατό αέρα.

Ο αέρας όταν φυσάει ανεμπόδιστος αποσπά και μεταφέρει τους ορυκτούς κόκκους από την κύρια μάζα του εδάφους κυρίως στα αμμώδη εδάφη.

Η ζημιά που προκαλείται είναι γρήγορη αποξήρανση και, σε ειδικές περιπτώσεις, μεταφορά σωρών από χώματα.

Το σταμάτημα του αέρα σ' έναν ιδεώδη φράκτη υπολογίζεται στο εικοσαπλάσιο του ύψους του.

Δηλαδή ένας θαμνοφράχτης ύψους 5 μετρ.

θα είχε μια προστατευτική ικανότητα μήκους 1 00 μέτρων.

Σ' αυτά τα 100 μέτρα, στην υπήνεμο πλευρά, όπου επικρατεί σχεδόν νηνεμία, δημιουργείται ένα εντελώς διαφορετικό μικροκλίμα με μεγαλύτερη θερμο κρασία και λιγότερη εξάτμιση του νερού.

Στην υπήνεμο πλευρά, η διάρκεια της βλάστησης παρατείνεται μέχρι και δεκαπέντε ημέρες.

Έρευνες που έγιναν σε τέτοιες τοποθεσίες πίσω από δενδροστοιχίες, έδειξαν ότι μπορούν να επιτευχθούν υψηλότερες αποδόσεις στο σιτάρι μέχρι 25% και στα δε χορτοειδή μέχρι 70%.

Μειονεκτικά, όμως, επιδρούν οι θαμνοφράχτες όταν βρίσκονται κοντά σε υγρολίβαδα, υγρότοπους και χωράφια με υπερβολική υγρασία.

Εδώ, την Άνοιξη, το χώμα αργεί να στεγνώσει και συνεπώς καθυστερεί οποιαδήποτε καλλιέργεια.

Εκτός από το ρόλο της προστασίας από τον άνεμο που έχουν οι δενδροστοιχίες, προστατεύουν και τα εδάφη από τη διάβρωση και τη δημιουργία χειμάρων στα χωράφια.

Τα γεωργικά εδάφη δεν έχουν εκείνο το ριζικό σύστημα που έχουν τα δασικά, και το χώμα αποσπάται, διαλύεται και παρασύρεται από το νερό.

Το φαινό μενο αυτό παρατηρείται κυρίως στα αμμώδη εδάφη και στα χωράφια που έχουν κάποια κλίση.

Οι θαμνοστοιχίες προσφέρουν επίσης προστασία και στα ζώα (αγελάδες, άλογα, πρόβατα κ.

λπ.

) που βόσκουν στα λιβάδια και βοσκότοπους και είναι εκτεθιμένα στο δυνατό άνεμο.

Κατά τους Mase, Fialla 1 985 και Maurer 1 971, οι αγελάδες που έχουν τη δυνατότητα να ξεκουράζονται το Καλοκαίρι κάτω από σκιά, αποδίδουν και 1 5% περισσότερο γάλα.

Ο Kummer, 1955, διαπίστωσε ότι τα βοοειδή που ανεμοδέρνονται διαρκώς σε απροστάτευτους βοσκότοπους προσβάλλονται ευκολότερα από φυματίωση.

Όμως, η ωφέλεια των θαμνοφυτειών δε σταματάει εδώ.

Σ' αυτές, βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν χιλιάδες μικρά ζώα, ζωύφια και άλλοι μικροοργανισμοί.

Η ύπαρξη όλων αυτών των ζώντων οργανισμών είναι απαραίτητη για την ισορροπία του οικοσυστήματος στη φύση.

Όταν καταστρέφουμε ένα θάμνο, ένα δεντράκι ή οποιοδήποτε φυτό, αφαιρούμε κι ένα εξάρτημα από τον όλο μηχανισμό που ονομάζεται φυσικό περιβάλλον.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια, στον τόπο μας, πάνω από 20% των θάμνων έχουν εκχερσωθεί.

0 αναδασμός, η διάνοιξη νέων δρόμων, η διαμόρφωση χειμάρων, οι αμμοληψίες, τα οικόπεδα και όχι λιγότερο οι γεωργοί, είναι η αιτία για το σημερινό κατάντημα.

Στους θάμνους, λοιπόν, ζουν και φωλιάζουν διάφορα πουλιά, όπως ο κότσυφας, η ποταμίδα, ο συκοφάγος, ο σπίνος, ο μελισσοφάγος κ.ά.

τα οποία τρέ φονται με έντομα, κάμπιες και άλλα βλαβερά για τη γεωργία.